آشنایی با کشور عربستان
§ با عنایت به این که دو شهر مقدّس مکه و مدینه در کشور عربستان قرار گرفته و جمع کثیری از مسلمانان از اقصی نقاط دنیا برای زیارت قبر مطهر پیامبر اکرم و ائمه بقیع و صحابه پاک آن حضرت(ع) و زیارت بیت الله الحرام و انجام فریضه حج به آن سرزمین مشرّف می شوند، لازم است زائران محترم با خصوصیات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و… عربستان آشنا شوند تا در پرتو این آشنایی، سفری همراه با آرامش خاطر داشته باشند، لذا در ادامه به تشریح کلیاتی از کشور عربستان می پردازیم.
§ موقعیّت عربستان:
o کشور عربستان در منطقه راهبردی غرب آسیا واقع شده است که با مساحت ۲۱۴۹۶۹۰ کیلومتر مربع، بزرگترین کشور شبه جزیره عربستان محسوب میشود.
§ همسایه های عربستان:
o عربستان از جنوب با یمن و عمان، از شرق با کویت، بحرین، قطر و امارات و بخشی از خلیج فارس، از شمال با عراق و اردن همسایه بوده و از غرب به دریای سرخ محدود می شود.
§ طبیعت سرزمینی عربستان:
o عربستان دارای ارتفاعات عظیمی است که بلندترین آن با ۳ هزار متر در رشته کوههای غربی راس الصبح قرار دارد.
o بیابان های معروف این کشور عبارت است از: نفوذ، دهنا و ربع الخالی که بیابان ربع الخالی ۵۵۰ کیلومتر مربع وسعت دارد.
o در این بیابانها هیچگونه جانداری زندگی نمی کند چرا که عربستان در شمار خشکترین و گرمترین مناطق دنیا قرار دارد.
o آب و هوای عربستان خشک و بیابانی است و رطوبت هوای آن بیشتر ناشی از بخار آب های دریای سرخ و خلیج فارس است.
o در این کشور بارندگی بسیار کم است و به علت وزش بادهای موسمی در نقاط مرکزی، میزان بسیار ناچیزی از بارانهای اقیانوس هند در این منطقه نفوذ می کند و گاهی نیز رگبارهای تند و کوتاه به صورت غیرعادی می بارد.
o این کشور برای شیرین کردن آب دریا جهت تامین نیازهای روزانه، با نصب دستگاههای آب شیرین کن در سواحل خلیج فارس و دریای سرخ، روزانه میلیونها مترمکعب آب آشامیدنی تولید می نماید.
§ جمعیت عربستان حدود ۲۸ میلیون نفر است که حدود ۶ میلیون نفر آن را مهاجرین خارجیِ کار تشکیل می دهند.
§ دین رسمی مردم اسلام است(۸۵ درصد سُنیِ حنبلی و ۱۵ درصد شیعه که بیشتر در استان های شرقی مقیم هستند)
§ زبان و خط رسمی مردم عربستان، عربی است.
§ اهمیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و دینی عربستان:
o دین مبین اسلام در سرزمین حجاز ظهور نموده است.
o زبان عربی به عنوان زبان اسلام و قرآن می باشد.
o دو شهر مقدس مکه و مدینه در عربستان قرار دارد.
o یک چهارم ذخایر نفتی دنیا در عربستان قرار دارد.
o دوازدهمین کشور دنیا به لحاظ وسعت می باشد.
o ذخائر ارزی بسیار بالایی در بانکهای بین المللی دارد.
o دارای منابع طبیعی فراوانی از قبیل نفت، گاز، طال، نقره، مس، آهن، اورانیوم، فسفات و روی می باشد.
o شهرهای مهم تجاری عربستان عبارت است از: جده، ینبع، جبیل و دمام.
o شهرهای مهم کشاورزی عربستان عبارت است از: طائف، بریده، تبوک، نجران، احساء و خمیس.
تقسیمات کشوری و نظام حکومتی و اداری عربستان:
o عربستان دارای ۱۳ استان می باشد که عبارت است از: ریاض، شرقیه (دمام)، مکه، مدینه، حائل، قصیم(بریده)، تبوک، الباحه، عسیر(ابها)، نجران، جوف، جیزان و الحدودالشمالی.
o پایتخت عربستان شهر ریاض است که دارای جمعیتی در حدود ۵ میلیون نفر می باشد.
o عربستان به ۱۲ منطقه اداری تقسیم می شود.
o نظام حکومتی عربستان پادشاهی و غیردمکراتیک است و هیچ گونه حزب سیاسی و انتخاباتی در این کشور وجود ندارد.
o مکه و مدینه دو منطقه از مناطق عربستان است که هر کدام توسط یک امیر اداره می شود.
o امیر هر منطقه از میان خاندان آل سعود برگزیده می شود که دارای رتبه وزیر است.
o طبق قانون، حکومت فقط در انحصار پسران پادشاه موسّس یعنی عبدالعزیز و پسرانِ پسرانِ او می باشد.
o تاریخ عربستان هجری قمری است، لیکن نظام اداری و حکومتی این کشور بر اساس تاریخ میلادی مدیریت می شود.
o تعطیلی پایان هفته و تعطیلات خاص آن نیز در عید فطر از ۲۵ رمضان تا ۱۰روز و عید قربان از ۵ ذی الحجه تا ۱۵ ذی الحجّه می باشد.
o در فصل بهار و تابستان ۱ ساعت و ۳۰ دقیقه عقب تر از ساعت رسمی ایران است.
o در فصل پاییز و زمستان ۳۰ دقیقه عقب تر از ساعت رسمی ایران است.
§ ساعات کار در کشور عربستان:
o ادارت دولتی از ساعت ۷/۳۰ صبح تا ساعت ۱۴/۳۰ ادارات خصوصی از ساعت ۸ صبح تا ساعت ۱۲ ظهر و از ساعت۱۴/۳۰ تا ساعت ۲۰
o بانکها از ساعت ۸/۳۰ صبح تا ساعت ۱۲ ظهر و از ساعت ۱۷ تا ساعت ۱۹
o بازارها و فروشگاهها از ساعت ۸ صبح تا ساعت ۲۲
o تمام فروشگاهها و مراکزی که با مردم در ارتباط هستند (پمپ بنزین، بانک و…) ، در اوقات پنجگانه نماز به مدت ۳۰ دقیقه محل کار را تعطیل می کنند.
§ آداب و رسوم مردم عربستان:
o آداب و رسوم مردم عربستان آمیخته ای است از سنت های قبیله ای و فرهنگ اسلامی.
o سلام کردن نزد مردم عربستان لازم و پاسخ به آن واجب شمرده می شود و دست دادن هنگام ملاقات عملی پسندیده است.
o مردم این کشور یکدیگر را با اسم کوچک صدا می کنند و الفاظی نظیر «سید» و «سیده» را نیز به کار می برند.
o به دلیل نفوذ عقاید وهابیت در این کشور، مردم در مرگ کسی مراسم ختم و سوگواری برگزار نمی کنند و رفتن زنان به قبرستان نیز ممنوع است.
o مردم عربستان افرادی مهمان نواز هستند و بهترین پذیرایی آنان گوسفند بریان است. قهوه عربی به همراه هل دم شده، نوشیدنی رسمی پذیرایی آنها است.
o در عربستان زنان با محدودیت های زیادی از جمله رای دادن، رانندگی، استخدام در ادارات و فروشگاهها و… مواجه هستند.
§ پوشش و حجاب بانوان در عربستان:
o در عربستان پوشش زنان در انظار عمومی، چادر مشکی عربی است که عبایه می نامند و به همراه روبنده یا پوشیه که نقاب نام دارد، استفاده می شود.
o این حجاب برای زنان عربستانی اجباری است.
o علمای دینی عربستان معتقد به واجب بودن پوشانیدن صورت (به جز چشم ها) توسط زنان هستند.
o استفاده از نقاب(روبند) در شهرهای مکه و مدینه، پشتوانه فرهنگی و اجتماعی دارد و زنان عربستانی خود را ملزم به استفاده از نقاب می دانند.
o در عربستان پوشاندن دست و صورت و استفاده از نقاب برای تمام دخترانی که به بلوغ رسیده اند نیز اجباری است.
*پلیس مذهبی عربستان(هیات امر به معروف و نهی از منکر) بر رعایت حجاب نظارت دارد.
o پلیس مذهبی عربستان در مراکز خرید، رستورانها، فروشگاهها، معابر و گذرگاهها، گشت می زنند و زنانی که حجاب را طبق مقررات شرعی رعایت نمی کنند، دستگیر می نمایند.
§ جشن ها و یادبودهای ملی عربستان:
o علمای وهابی برپایی جشن ها و یادبودها را حرام اعلام کرده اند زیرا آنان این کار را مشابهت با کفار و بدعت در دین می دانند.
o وهابیون با هیچ جشنی به جز عید قربان و فطر موافق نیستند. حتی جشن میلاد پیامبر اکرم(ص) جشن شب معراج، جشن آغاز سال و دیگر اعیاد را بدعت می دانند.
§ هیات امر به معروف و نهی از منکر در عربستان:
o در عربستان برای نظارت بر اجرای فتاوای علمای وهابی،«هیات امر به معرف و نهی از منکر» یا همان پلیس مذهبی تاسیس شده است که با حمایت دولت و پلیس عربستان، فعالیت می نمایند.
o اختیارات هیات امر به معروف و نهی از منکر:
ـ این هیات یکی از دستگاههای دولتی وابسته به شورای وزیران عربستان است.
ـ ویژگی ضبطی مبنی بر توقیف مرتکبان مُحرمات یا متهمان آن و یا مسامحه کاران در واجبات شرعی، از اختیارات این هیات است.
o برخی وظایف هیات امر به معروف و نهی از منکر:
ـ رسیدگی به تخلفات اخلاقی از قبیل:
تلصیق:( توضیح مبسوط آن بعدا ارائه خواهد شد)
* استعمال مُسکرات و یا در اختیار داشتن، ترویج و ساخت آن.
* تخلف از اقامه نماز و ادامه کار بعد از اذان.
* مخالفت با آداب عمومی از جمله استعمال دخانیات در اماکن عمومی، در حرمین شریفین و یا در مساجد.
* پوشیدن لباسهای نامناسب توسط مردان و زنان در انظار عمومی (لباسهای راحتی)
* مراقبت از اماکن عمومی و جلوگیری از وقوع منکرات.
* مقابله با بالا بردن صدای موسیقی ها در انظار عمومی.
* مقابله با روشن کردن رادیو، تلویزیون یا ضبط صوت و امثال آن نزدیک مساجد به طوری که موجب اخلال در اقامه نماز گردد.
ـ ابلاغ پیام دعوت به نماز با گشت زنی در خیابانها و بازارها به منظور ترغیب مردم در شتافتن به سوی نماز.
ـ مقابله با «خلوت نامحرمان» که حکم آن از طرف قضات عربستان ۹۰ تازیانه برای هر یک از زن یا مرد تعیین شده است.
ـ نوشیدن قهوه یا چای در قهوه خانه ها، رستورانها یا هتلها توسط مرد و زن، از مصادیق خلوت با نامحرم تلقی می شود حتی اگر این دو نفر در ارتباط با امور شغلی با یکدیگر گفتگو کنند.
§ دستگاه قضایی عربستان:
o دستگاه قضایی عربستان از سه دادگاه تشکیل شده که عبارت است از: دادگاه عالی، دادگاه استیناف، دادگاه درجه یک.
o نظام دادرسی وابسته به پادشاه بوده و پلیس(شرطه) آن کشور موظف به اجرای قوانین امر به معروف و نهی از منکر هستند.
*توصیه های مهم در نحوه رفتار زائران محترم در طول سفر:
o زائران محترم در بازار، معابر عمومی، اماکن مقدسه، حرمین شریفین و… هنگام حرکت، دست در دست همسر خود قرار ندهند. این مورد از مصادیق اختلاط زن و مرد است که موجب برخورد مامورین می شود.
o رفتارهای هیات امر به معروف و نهی از منکر در عربستان به عنوان مجری بسیاری از قوانین و مقرّرات خود ساخته باید در صدر توجهات زائران محترم باشد. برخوردهای آنها در قبرستان بقیع و حساسیت زیاد به زائران ایرانی، از مصادیق مهم آن است.
o در برخی از اماکن مقدّس اسلامی در مکه و مدینه، عدهای با طرح مسائل تفرقه برانگیز، قصد تفتیش عقاید دارند، لذا توصیه میشود در حضور زائران غیرایرانی، از ابراز عقیده و اظهار نظر در خصوص مسائل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و دینی خودداری شود زیرا احتمال دارد با مقاصد مختلف، قصد فریب و ایجاد درگیری با شما را داشته باشند.
o در صورتی که در حرمین شریفین، قبرستان بقیع و سایر اماکن عمومی، مامورین عربستان و یا سایر افراد بومی و بیگانه اقدام به هتاکی و یا توهین به عقاید شما نمودند، بدون هر گونه درگیری و بحث و جدل، مراتب را به مسوولین کاروان گزارش نمایید تا موضوع پیگیری شود.
اهمیت پوشش زائران
§ از ابعاد قابل توجه حج، اثرگذاری متقابل زائران در حوزه اعتقادی و فرهنگی یکدیگر است.
§ رعایت پوشش مناسب و حجاب برتر برای بانوان، جایگاه مهمی در حج دارد و عدم رعایت آن آسیب های زیادی را برای حجاج ایرانی به دنبال خواهد داشت.
§ پوشش و حجاب بانوان ایرانی در حج:
o چادر بانوان ایرانی، مقبول ترین حجاب زن خارجی در عربستان و به خصوص در شهرهای مکه و مدینه است.
o این پوشش به حجاب سنتی و عُرفی زنان عربستان بسیار نزدیک است. تنها تفاوت چادر ایرانی و چادر مشکی عربی، روبندهای است که روی چادر عربی قرار می گیرد.
o چادر، هویت زن مسلمان ایرانی است و موجب عزت بیشتر و اعتبار و سرافرازی میهن اسلامی ما می باشد.
o چادر که به عنوان حجاب برتر در کشورمان استفاده می شود، در حج که بالاترین مناسبت ها است پسندیده ترین حجاب و پوشش برای زنان ایرانی می باشد.
o به دلیل استفاده از چادر ، زنان ایرانی در عربستان بسیار مورد احترام و تکریم هستند.
o در شهرهای مکه و مدینه کمتر خانمی دیده می شود که از حجابی به غیر از چادر استفاده نماید.
o بهتر است بانوان ایرانی که توفیق تشرّف پیدا کرده اند، چادر را به عنوان حجاب برتر در عربستان نظر داشته باشند.
§ حساسیت مامورین عربستان به حجاب بانوان زائر:
o با عنایت به نظارت پلیس مذهبی عربستان بر حجاب بانوان زائر، بانوان با حجاب نامناسب در فرودگاه عربستان جلوهای ناپسند از زائران کشورمان را به نمایش خواهد گذاشت.
o باید توجه داشته باشیم که عربستان نیز مانند هر کشور دیگری قوانین مخصوص به خود را دارد.
o باید ضمن احترام به قوانین آن کشور، در جهت هر چه باشکوه تر برگزار شدن کنگره جهانی حج، تلاش نماییم.
ثبت دیدگاه