اسرار و معارف حج
 چرائی حج
یکی از اسرار حج اين است که هر اندازه خلوص بيشتر باشد به همان اندازه ثواب بيشتر است و خلوص شأني از شئون عقل عملي است. اراده ، نيت، تصميم و اخلاص و . . . در حوزه عقل عملي است و اين مسبوق به معرفت است که مربوط به عقل نظري است.
انسان بايد بفهمد تا به اندازه معرفتش اقدام خالصانه داشته باشد، بايد بداند که در حج چه خبر است تا حج را با خلوص انجام دهد.
اگر اسرار حج را نداند هر اندازه هم خلوص داشته باشد خلوص او بسته و محدود است ولي وقتي به اسرار حج آگاه باشد خلوص او مشروح و بازتر مي شود لذا قبل از مسأله نيت و اخلاص انس به اسرار حج لازم است تا انسان اعمال صوري و ظاهري را که انجام مي دهد بداند که باطن و مغزي دارد براي هر عبادتي سرّي است براي حج نيز سرّ مخصوصي است پس بدون آشنايي به اسرار طي مراحل کامله اخلاص ميسر نيست.
حقيقت حج چيست؟
اگر کسي بداند که حقيقت نماز فرشته است هنگام اقامه آن با يک نيت والا و برتري وارد نماز مي شود هم چنين اگر کسي بداند حقيقت و درون حج. ملک است و با ملک مي خواهد همپرواز شود قهراً براي انجام حج با اخلاص و آگاهي بيشتري اقدام مي کند در اصطلاح ديني ملک و فرشته موجود منزهي است که گناه نمي کند و مرگ ندارد باطن نماز و حج اين چنين است اگر کسي نماز و حج واقعي و مانند آن را به جا آورد با فرشته هم صحبت و همسفر است او با ملک زندگي ميکند و ملائک هم با او مأنوسند بعضي از روايات در ذيل آيه کريمه « ففرو الي الله» گفته اند: منظور از سير الي الله در اين آيه کريمه همان حج است به هر حال يکي از بارزترين مصاديق سير الي الله جريان حج است يعني انساني که حج مي رود سفر الهي دارد. سفر حج فرار از غير  خداست به سوي خدا، چون خدا همه جا هست، معناي سير الي الله سير مکاني يا زماني نخواهد بود.
در اينجا فرار الي الله يعني انسان ماسواي الله را ترک کرده و الله را طلب کند، پس يکي از اسرار حج ترک ماسوي خدا و طلب خداست پس اگرکسي حج را به قصد تجارت يا به قصد شهرت يا به قصد و نيت ديگري غير خدا انجام داد اين فرار « عن الله» کرده است  نه « فرار الي الله» . پس يکي از اسرار حج آن است که انسان از غير خدا بريده و به خدا وصل شود و اين از همان تهيه مقدمات آغاز مي شود کسيکه مي خواهد در شهرش لباس احرام فراهم کند، مالش را تطهير، وصيت نامه اش را تنظيم و از بستگانش خداحافظي کند از همان قدم اولش اينها را به عنوان فرار الي الله انجام مي دهد که اين مي شود سري از اسرار حج قهراً در همه اين حالات با خداست سير چنين کسي « الي الله» ، « في الله» ، « مع الله» « لله» است.
 برگرفته  از صهبای صفا- آیت اله جوادی آملی