اسرار و معارف حج
 چرائی حج

امام صادق( ع ) فرمود:
خداوند متعال بندگانش را به حج وطواف کعبه واداشت که هم فرما نبرداری در دین است و هم مصلحت دنیایشان ، تا مردم شرق و غرب عالم در یک نقطه اجتماع کرده و یکدیگر را بشناسند و رونق و پیشرفت اقتصادی نمایند، افزون بر آن آثار رسول خدا (ص) شناخته و سخنش یاد شود.           
بنابراین روایت چرایی حج را می توان در این محورها یافت:
۱- فرمانبرداری خدا
۲-شناخت آثار رسول خدا (ص) و یادآوری سخنان ایشان
۳-مصلحت دنیای مسلمانان در دو بعد، شناخت یکدیگر و رونق اقتصادی

حال به طور خلاصه مراحل سفر را بررسی می کنیم.      
1-از میقات تا حرم
میقات جای احرام بستن است رسول خدا (ص) 5 مکان را بعنوان میقات معین فرمود. (که زائران حج ۹۱ اصفهان از میقات مسجد شجره محرم می شوند)
۱-۱- غسل  احرام :
مستحب است حاجی پیش از احرام غسل کند و بعد محرم شود و آن غسل را حفظ کند و این غسل چقدر شبیه است به غسل میت پیش از کفن کردن با این تفاوت که در غسل میت سه غسل واجب است و عجیب اینکه غسل مولود هم پس از خروج از رحم مستحب است یعنی گذر از هر مقام و رتبه ای به مقام و رتبه مافوق، غسل دارد.
۱-۲-نیت:
مسلمان برای هر عبادتی باید قصد قربت کند چه آن عمل واجب باشد و یا مستحب ، معنای قصد قربت آن است که این کار را برای نزدیک شدن به خدا انجام می دهد و از آنجا که حج یکسری از اعمال جدای از هم است باید برای هر جز آن قصد قربت نمود.
۱-۳-احرام :
احرام به معنای داخل شدن در حرم و یا حرام کردن چیزی بر خود است با احرام ۲۴ چیز بر انسان حرام می شود. انسان همینکه لباس احرام را پوشید و تلبیه را گفت « محرم» می شود که در این حال انجام هرکدام از محرمات بر او ممنوع است.
۱-۴-راز لباس احرام:
کسیکه بخواهد به بارگاه قدس ربوبی قدم بگذارد نباید بخود بپردازد و باید از لباس فاخر و تجملات و هرگونه امتیازی جدا شده و به لباس احرام که حکایت از فقر و بیچارگی  و تواضع و فروتنی به درگاه ربوبی است ملبّس گردد و پوشیدن دو قطعه پارچه بعنوان احرام نشانه قطع علایق دنیوی و دوری جستن از تظاهر و خودپسندی است.از طرف دیگر غسل احرام و پوشیدن لباس سفید نادوخته اشارتی است که باید خانه دل را از آلودگیهای اخلاقی شستشو داد و باید با تواضع و فروتنی و بدور از تفاخر و تکبر آئینه دل را از گرد و غبار افکار ناستوده، سالم و سفید  و نورانی نمود و در این حال متوجه زمانی باشد که با فرارسیدن پیک مرگ او را به کفن خواهند پیچید و با آن جامه و در بیچارگی و تنهائی در خانه قبر جای خواهند داد و به یاد آورد قیامت و رستاخیز را که برای رسیدگی به حساب اعمال در محضر پروردگار برپا می شود لذا حج کننده در میقات جامه احرام می پوشد. یعنی کفن می پوشد، یعنی برای مردن حاضر می شود و باید بهنگامه محرم شدن در عالم معنا در نظر آورد که اکنون صور اسرافیل دمیده شد و او زنده شده، گناهان خود را به یاد آورد.
آنگاه که لباس احرام را به تن می کند به یاد روزی باشد که پس از مرگ بدن او را در کفن سپید ( مثل احرام) می پوشانند.و با انجام سایر اعمال حج به اهوال روز قیامت و سایر گردنه های وحشناک آن پی خواهد برد.
۱-۵-تلبیه :
لبیک اللهم لبیک، لبیک لاشریک لک لبیک، انَّ الحمد وَ النعمه لک والملک، لاشریک لک لبیک « بارالها به دستور تو و دعوت و فراخوانت برای انجام حج آمده ام ، برای تو شریکی نیست» همانا که ستایش و نعمت وحکومت و سلطه از آن توست برای تو هیچ شریکی نیست.باید این عبارتها را با لفظ عربی و با قرائت صحیح بیان نمود.
سلیمان بن جعفر می گوید از امام رضا (ع)راز تلبیه را پرسیدم فرمود:
هنگامیکه مردم احرام بستند خداوند ندا می دهد: بندگان من، همانگونه که برای من احرام بستید من آتش را برایتان حرام می کنم مردم در پاسخ می گویند: لبیک اللهم لبیک
۱-۶- راز برخی از محرمات احرام
یکی از چیزهایی که بر مرد محرم حرام می شود سایبان است، در احرام بر مردان واجب است سر را نپوشانند اما در زن حفظ عفت و پوشش بر هرچیزی مقدم است.در اینکه مرد باید سر برهنه باشد سه وجه است:

۱- از آنجا که این سفر، ریاضت شرعی است باید در گرما و سرما این زحمت را تحمل کند.
۲- سراشرف اعضای بدن است چون موضع شعور و ادراک است و برهنه بودن سر اشارتی است که باید از حجابها و پرده هایی که ادراک ما را از خداوند منحرف می سازد دور ماند.
۳-هنگام استغاثه و تضرع و توبه و فروتنی، سر را برهنه می سازند زیرا کلاه و عمامه نشانه حشمت است.از جمله محرمات احرام ترک مباشرت با همه است زیرا تجرد و مرگ اختیاری و سیر الی الله و ترک همه چیز با اعمالی که جنبه حیوانیت دارد منافات قطعی دارد.
۲-۵- ورود به شهر امن و امان:
عرب جاهلیت هنگام وارد شدن به مکه در ماههای حرام از سلاح جنگی خود جدا می شد و بدون سلاح وارد مکه و مسجد الحرام می گردید اسلام نیز این روش را امضاء نمود، مسلمان نیز باید هنگام حج، سلاح ظاهری، لباس رنگارنگ و فاخر و قیمتی خود را که مایه مباهات و فخر فروشی است کنارنهد، همچنان که باید از سلاح باطنی خود همچون شهوت و غضب جدا شود و لباس تقوا، راستی، صفا و فروتنی در برنماید.
 برگرفته از کتاب اسرار و معارف حج
اثر حکیم سید ابوالحسن رفیعی قزوینی