منطقه قبا در فاصله شش کیلومتری جنوب مسجد النبی قرار دارد و از نقاط خوش آب و هوای اطراف مدینه به شمار می آید بنا به نقل روایات بسیار، مسجد قبا مصداق آیه لمسجد أسس علی التقوی من أول یوم أحق أن تقوم فیه می باشد
مسجد قبا نخستین مسجدی است که رسول خدا (ص ) آن را بنا کرده است مسجد قبا یکی از مهمترین و زیباترین مساجد مدینه است . نخستین سنگ‌های بنای این مسجد توسط حضرت محمد (ص) پس از مهاجرت او از مکه به مدینه گذاشته شد. قبا نام قریه‌ای در نزدیکی مدینه بوده‌است. مسجد در سال اول هجری، توسط پیامبر اسلام به پیشنهاد عمار یاسر یا به تقاضای ساکنان محل در قبا بنا شد. آورده‌اند که پیامبر شخصاً کار می‌کرد و خشت‌ها را حمل و تعبیه می‌کرد. پیامبر همچنین یک مرتبه در هفته در آنجا نماز می‌خواند.به هنگام ساختن این مسجد زمانی که عمار یاسر بیش از همه خشت حمل میکرد پیامبر به او گفت(تقتلک فءت الباغیه)سر انجام عمار یاسر در جنگ صفین به دست منافقان کشته شد.

این مسجد بارها بازسازی شده‌است. نخستین مرتبه در زمان عثمان و آخرین بار در سال ۱۴۰۵ هجری قمری. در آخرین بازسازی، رواق‌ها گسترش یافتند، چهار گلدسته به ارتفاع ۴۷ ساخته شد، شش گنبد بزرگ به قطر ۱۲ ساخته شد و در نهایت، مساحت شبستان به ۵۰۳۵ افزایش یافت.

• رسول الله (صلی الله علیه وآله) درباره نماز خواندن در مسجد قبا فرمود: «مَنْ تَطَهَّرَ فی بَیْتِهِ ثُمَّ أتی مَسْجِدَ قُباء فَصلّی فِیهِ رَکْعَتَیْن کانَ کأجْرِ عُمْرة ؛ کسی که در خانه‌اش وضو بگیرد، آنگاه به مسجد قبا درآید و دو رکعت نماز بگزارد، ثواب یک عمره را برده است.»

• در حدیث دیگری هم آمده است: «کانَ النَّبِیُّ(صلی الله علیه وآله) یَأتِی مَسْجِدَ قُباء راکباً وَ ماشِیاً فَیُصَلّی فِیهِ رَکْعَتَیْن؛ رسول خدا، گاه پیاده و گاه سواره به مسجد قبا می‌آمد و دو رکعت نماز در آن می‌خواند.»